• یک نظر

مزایا و معایب جراحی تعویض مفصل زانو و ارزیابی های لازم برای انجام آن را در این مطلب می خوانیم.

سنجش و ارزیابی از نظر ارتوپدیک
ارزیابی بیمار توسط پزشک متخصص ارتوپدی برای لزوم انجام جراحی تعویض مفصل زانو شامل مراحل مختلفی است از جمله:
• تاریخچه پزشکی: پزشک ارتوپدیک شما اطلاعاتی راجع به وضعیت عمومی سلامتی بدنتان جمع آوری میکند و از شما در مورد درد ناشی از خم کردن و توانایی عملکردی زانو سوالهایی میپرسد.
• معاینه فیزیکی: با این کار حرکات زانو، ثبات و استحکام و نیز وضعیت هماهنگی پا را ارزیابی خواهد کرد.
• عکس رادیولوژی X_Ray: این تصویر به تخمین وضعیت آسیب و دفورمیتی زانوی شما کمک میکند.
• سایر آزمایشها و تستها: گاهی آزمایش خون یا تصاویر MRI نیز برای روشن سازی وضعیت استخوان و بافتهای نرم زانو ممکن است لازم شود.

سمت چپ: تصویر CT اسکن سمت چپ نمایانگر وضعیت نرمال غضروف و فضای بین مفصلی است. سمت راست: تصویر CT-scan نمایانگر زانویی است که به دنبال فرسایش غضروف به دنبال آرتریت فضای بین مفصلی را از دست داده است.
پزشک جراح ارتوپدی شما در کنار شما به بررسی نتایج آزمایشات و تستها میپردازد و برای کاهش درد و بهبود عملکرد زانویتان در مورد اینکه انجام عمل تعویض کامل مفصل زانو برای وضعیت شما بهترین روش درمان است یا خیر با شما صحبت خواهد کرد. دیگر روشهای درمان شامل دارو درمانی، تزریق، فیزیوتراپی و روشهای دیگر جراحی نیز مطرح و در مورد آنها صحبت میشود.
به علاوه پزشک جراح ارتوپد شما برایتان از دیسکها و عوارض انجام جراحی شامل آنهایی که در طول عمل رخ میدهند یا آنهایی که به مرور زمان رخ میدهند کامل صحبت میکند.

تصمیم برای انجام جراحی تعویض و ترمیم زانو
انتظارات واقعی
یکی از فاکتورهای مهم در تصمیم گیری در عمل جراحی تعویض کامل مفصل زانو این است که با این پروسیجر دقیقا چه کاری میتوان انجام داد و چه کاری را خیر.
بیش از ۹۰% افرادی که تجربه انجام این جراحی را داشته اند بعد از عمل کاهش قابل ملاحظه ای در احساس درد و بهبود شگرفی در انجام فعالیتهای روزمره داشته اند اما این نکته بسیار حائز اهمیت است که بعد از این عمل نمی توانید بیش از فعالیتهایی که قبل از درگیری با آرتریت و وسعت آن انجام میدادید، فعالیت کنید. هنگامی که فعالیتهای معمولی و نرمال قبل را از سر بگیرید، در هر زانویی که پروتز وجود داشته باشد کم کم قسمت مصنوعی بافت در فضای بین مفصلی شروع به فرسایش میکند. اگر وزنتان بالا باشد یا فعالیتها شدید باشد، این فرسایش سرعت یافته حتی ممکن است ترمیم بی فایده شود و پروتز جابه جا شود. در کنار آن درد هم مجددا شروع میشود. بنابراین اکثر جراحان در مورد انجام فعالیتهایی که با بار کاری بالا مثل دویدن، پریدن، جهش زدن یا سایر فعالیتهایی از این دست در ادامه زندگی بعد از جراحی هشدار میدهند و بیمار را منع میکنند. در واقع اگر بخواهیم فعالیتهایی که برای بعد از جراحی تعویض کامل مفصل زانو منعی ندارند را نام ببریم میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
راه رفتن خیلی زیاد، شنا کردن، گلف، رانندگی، اسکی سبک، کیک پختن و آشپزی، رقصیدن در سالن رقص و سایر ورزشهای سبک از این دست.
در نهایت با استفاده صحیح و مناسب از اندام، پروتز زانو میتواند برای سالیان سال سالم باقی بماند و به عنوان عضوی از بدن به صورت عادی فعالیت نماید.

خطرات و عوارض محتمل جراحی
عوارض بعد از عمل تعویض کامل مفصل زانو زیاد نیست. از عوارض جدی میتوان به عفونت مفصل زانو اشاره کرد که آن هم در کمتر از ۲% بیماران رخ داده است. عوارض جدی دیگر مثل حمله یا ایست قلبی که کمتر هم بوده است. بیماریهای مزمن که بیماری همراه تلقی میشوند ریسک بروز عوارض را بیشتر میکند.در هر حال اگر عوارض بعد از عمل رخ دهد بهبودی کامل را به تاخیر میاندازد و یا غیرممکن میکند. قبل از انجام جراحی در مورد تمام نگرانیهایتان با پزشک جراح ارتوپدی خود مشورت کنید.
عفونت
ممکن است خود زخم یا حتی محل اطراف پروتز عفونت کند. حال این اتفاق میتواند در خود بیمارستان بیفتد یا زمانی که مرخص شدید و در خانه هستید حتی سالها بعد هم احتمال دارد عفونت رخ دهد. عفونت خفیف محل زخم با داروهای آنتی بیوتیک قابل درمان است. عفونتهای متوسط تا شدید ممکن است برای درمان به شستشوی زخم با جراحی یا حتی خارج کردن پروتز نیاز پیدا کنند. هر عفونتی که در بدنتان رخ دهد میتواند پروتز داخل مفصل را درگیر کند.
لخته شدن خون
وجود لخته هایی در وریدهای اندام تحتانی (پا) یکی از عوارض عمل جراحی تعویض مفصل زانو است. اگر این لخته ها در خون حرکت کنند و به ریه برسند ممکن است تهدید کننده حیات باشند؛ بنابراین پزشک جراحتان برنامه ای برایتان تنظیم خواهد کرد که روزی چند مرتبه پاهایتان را بالا بیاورید و روی اندام تحتانیتان تمریناتی انجام دهید تا جریان خون در آن ناحیه بهبود یابد.
همچنین توصیه میکند جوراب ضد واریس بپوشید و داروهای ضد انعقاد خون مصرف کنید.

در یکی از وریدهای عمقی یا در تمام وریدهای عمقی امکان تشکیل لخته خونی وجود دارد اما در وریدهای لگن خاصره، ساق پا و ران این احتمال بیشتر است.
مشکلات کاشت پروتز
اگرچه مواد تشکیل دهنده ایمپلنتها همگام با تکنیکهای جراحی هر روز در حال توسعه و پیشرفتاند اما خب ممکن هم هست در داخل مفصل فرسایش یابند و خاصیت و کاربرد خود را از دست بدهند. به علاوه به طور میانگین پروتز تا ۱۱۵ درجه بعد از عمل حرکت میکند که گاهی هم ممکن است سبب خم شدن زانو شود و محدودیت حرکتی بسازد به خصوص در بیمارانی که قبل از عمل هم محدودیت حرکتی داشته اند.
آسیب شبکه عصبی
هر چند نادر اما احتمال بروز آسیب شبکه اعصاب یا عروق خونی اطراف بافت زانو در طول حراجی وجود دارد.

آمادگی برای انجام عمل
• ارزیابی پزشکی: اگر قصد انجام جراحی تعویض کامل مفصل زانویتان را دارید ممکن است جراح ارتوپدیتان از شما بخواهد تا از چند هفته قبل از انجام عمل جراحی تحت نظر پزشک خانوادگیتان باشید. این کار برای اطمینان از سلامت کامل شما برای انجام عمل جراحی و بهبودی کامل پس از آن لازم است. بسیاری از بیماران با سابقه بیماری همراه مزمن مثل بیماریهای قلب و عروق، ممکن است قبل از انجام عمل جراحی تحت نظر متخصص مثل متخصص قلب و عروق باشند.
• آزمایشات: آزمایشات بسیاری وجود دارند مثل آزمایش خون یا آزمایش ادرار و حتی ECG (اکتروکاردیوگرافی) که ممکن است برای اینکه جراح ارتوپد شما بتواند پلن خوبی برای جراحی در نظر بگیرد، لازم شود.
• دارو درمانی: در مورد تمام داروهایی که در حال مصرفشان هستید با پزشک ارتوپد صحبت کنید. او به شما خواهد گقت که قبل از جراحی کدام دارو را باید قطع کنید و به مصرف کدام باید ادامه دهید.
• ارزیابی دندانپزشکی: با وجود اینکه احتمال عفونت دندان قبل از عمل جراحی کم است اما باز هم اگر باکتری از آن طریق وارد خون شود احتمال بروز عفونت بسیار بالاست. به منظور کاهش ریسک جراحی عملهای جراحی متوسط و سنگین روی دندانها (مثل کشیدن دندان یا جراحیهای اطراف دندان) باید قبل از انجام عمل جراحی تعویض مفصل زانو به طور کامل انجام و درمان شده است.
• ارزیابی سیستم ادراری: افرادی که اخیرا سابقه عفونت ادراری و تکرر ادرار داشته اند باید توسط پزشک اورولوژیست (متخصص سیستم ادراری) معاینه شوند. مردهای مسن تر با مشکلات پروستات باید دقت داشته باشند که قبل از انجام جراحی تعویض مفصل زانو مشکل و بیماری پروستاتشان را به طور کامل درمان کنند.
توصیه های عمومی: اگرچه به محض انجام جراحی یا مدتی پس از آن قادر به راه رفتن خواهید بود اما این کار از ابتدا به کمک نیاز دارد. (حدودا تا ۶ هفته بعد از عمل) مثلا در آشپزی، خرید کردن، دوش گرفتن و نیز شستن لباسها، عجله نکنید چون به تنهایی انجام دادنشان برای شما سخت است. اگر تنها زندگی میکنید، مطب پزشک ارتوپدتان، یک مددکار اجتماعی (ترجیحا در زمینه پرستاری) یا حتی برنامه ریز در بیمارستان میتوانند به شما کمک کنند تا روند درمان را در منزل پیش ببرید. همچنین آنها میتوانند به شما کمک کنند تا مدتی در یک مرکز مددکاری درمان بمانید و اگر برایتان مفید است در آنجا روند بهبود را طی کنید.
• توصیه هایی برای خانه: توصیه های بسیاری وجود دارد که مطلع شدن از آنها به روند بهبودی تان کمک بسزایی میکند؛ از جمله:
ساختن و ایجاد کردن دستگیره هایی مطمئن یا تعبیه میله های موازی محکم در حمام
در امتداد راه پله نرده هایی محکم و ممتد نصب کنید.
یک صندلی با بالشک نرم (به قطر ۲۰-۱۸ اینچ) با پشتی راحت، ۲ جا دستی و یک جا پایی برای بالا آوردن و نگه داشتن پا برای ریکاوری سریعتر لازم است.
اگر توالت سنتی دارید وجود یک توالت فرنگی که با دست جابه جا شود لازم است.
وجود یک صندلی ایمن و محکم برای دوش گرفتن در حمام لازم است.
تمام ریسمانها و فرشهای آزاد و لیز را جمع کنید.
اگر برایتان مقدور است موقتا در طبقه همکف زندگی کنید چون بالا و پایین رفتن از پله ها طول درمان را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

نوبت جراحی است!

با توجه به شرایط و نیاز بیمار پروتزهای متنوعی در این عمل به کار برده میشود.
حتما در روز جراحی در بیمارستان حضور داشته باشید.
بیهوشی:
پس از پذیرش، توسط یکی از اعضای تیم بیهوشی ویزیت میشوید. شایعترین نوع روش بیهوشی در این عمل، بیهوشی عمومی (GA) است که در آن به خوابی عمیق فرو میروید. یا روشی دیگر، روش بی حسی نخاعی اسپاینال یا اپیدورال است. حتی روش بلوک ناحیه ای نیز برای انجام این عمل مفید است. (روشی که در آن بیدار و هوشیار هستید ولی اندام تحتانی شما بیحس است.) اعضا تیم بیهوشی با توجه به شرایط شما پس از ورود به اتاق عمل تصمیم میگیرند کدام روش از بیهوشی برای شما بهترین است و همان را هم انجام می دهند.

طول عمل:
طول عمل به خودی خود حدودا ۱ تا ۲ ساعت زمان می برد. متخصص و جراح ارتوپد شما قسمتهای آسیب دیده غضروف و استخوان را برداشته و سپس پروتز پلاستیکی را در جای آن قرار میدهد تا قدرت و کارایی عضو و نیز عملکرد آن را بهبود بخشد.

سمت چپ: تصویری از اسکن آرتریت شدید زانو. سمت راست: تصویری از اسکن زانو که روی آن عمل جراحی تعویض کامل مفصل زانو رخ داده است. پلاستیکی که به عنوان فضاساز بین ۲ استخوان به کار رفته است در تصویر CT-scan مشخص نیست.
در قسمت بعدی مقاله درباره مراقبت های بعد از جراحی تعویض مفصل زانو نکاتی ذکر خواهد شد